Kendiliğinden yerleşen beton, kimyasal katkı ve özel reçeteler kullanılarak yüksek akıcı kıvamda üretilen bir betondur.
Yerleştirme ve sıkılaştırma işlemlerinden doğan hataları ve hava boşluklarını minimize eder ve engeller.
KYB, kendi kendine sıkışma yeteneği sayesinde vibrasyon gerektirmez ve tüm olumsuz etkenleri elimine ederek, işçilikten ve zamandan tasarruf sağlar.
Gürültü probleminin ortadan kalkması özellikle gece beton dökümlerinde üstünlük sağlar.
KYB’ların diğer kullanım alanları aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Güçlendirme projeleri
Sık donatılı elemanlar
Estetik kalıp tasarımları
Zor ve ulaşılmaz kalıplar
Vibratör kullanılamayan yerler
KYB için kullanılan deney yöntemleri;
Yayılma Deneyi: KYB’un deformasyon hızının gözlenmesini ve numunenin kendi ağırlığı ile yayılarak oluşturacağı çapın ölçülmesini kapsar. Deney aparatı olarak çökme hunisi ve 80 cm x 80 cm boyutlarında bir tabla kullanılır. Çökme hunisi KYB ile doldurulur. Huni çekildiğinde yayılan KYB’nun ortalama çapı ölçülür. Ayrıca bir kronometre ile 50 cm yayılma değeri için geçen zaman tutulur.
V Hunisi Deneyi: KYB’un özel tasarlanmış bir huninin dar ağzından boşalma süresinin ölçülmesini içerir. Viskozite ve geçiş yeteneği hakkında fikir verir. Aparat olarak özel bir huni kullanılır. Huniye KYB doldurulup altta bulunan sürgülü kapak açılır ve huni içindeki tüm betonun boşalma süresi tutulur.
L Kutusu Deneyi: KYB’un yerleşme, doldurma, geçiş yeteneğinin ve ayrışmaya direncinin L bir kutu içerisinde gözlenmesidir. Kutunun alt ortasında sürgülü kapak ve demir çubuklar bulunmaktadır. Sürgülü kapak çekilerek betonun diğer bölüme 20 cm ve 40 cm ilerlemesinin süreleri ölçülür ve kutunun iki tarafındaki seviye farkı tespit edilir.
U Kutusu Deneyi: KYB’nin yerlesme yeteneğinin ölçülmesini sağlar. U seklinde, alt ortasında sürgülü kapak olan ve demir çubuklar bulunan bir kutu kullanılır. KYB sıkıştırılmadan doldurulur ve 1dk dinlendirilir. Sürgülü kapak çekilerek betonun diğer bölüme doğru dolarak yükselmesi beklenir. Bölmelerdeki beton yüksekliklerinin farkı betonun geçme yeteneğini gösterir. Yükseklik farkının max 30cm olması istenir. Deney süresi 5 dakikadır. Donatı çapları ve açıklıkları projeye uygun seçilebilir.
Doldurma Kutusu Deneyi: KYB’nin akış hareketinin ve özel şeffaf bir kutu içerisinde yükselme yeteneğinin gözlenmesini içerir. Bu deneyde şeffaf ve içinde engeller bulunan bir kutuya KYB boşaltılarak iki ucundaki yükseklik farkı ölçülür.
Avantajları;
Vibrasyonsuz uygulanması sebebiyle gürültü ve titreşim maruziyetinde düşüş,
Prefabrik tesislerde üretim kolaylığı,
Beton ile demir donatı arasında boşluksuz bir yapı oluşturması sebebi iledayanıklılığı arttırması,
Zarar görmüş binaların güçlendirilmesinde kalıp içinde tek bir noktadandöküm yapılabilme avantajının olması,
Şantiyede işlenebilirliği arttırmak adına su katılması riskini ortadan kaldırması,
Ayrışmayı önleyerek hava kabarcıksız ve homojen bir beton elde edilebilmesi,
Döşeme ve düşey elemanların üretimini geleneksel betona göre beşte biroranında daha kısa sürede gerçekleşmesini sağlaması KYB avantajlarındandır.
Dezavantajları;
Karışım dizaynı düzgün yapılamayan kendiliğinden yerleşen betonlarda boşluklu yapılar ve kuş gözleri oluşabilir.
KYB üretimi, titizlik gerektirmekte ve çok sıkı denetleme işlemlerini zorunlu kılmaktadır.
Uluslararası geçerli bir standardı mevcut değildir. Bu sebeple her ülke kendi kalite yönetim sistemine göre döküm yapmaktadır.
Yapılan çalışmalarda kullanımı ve işlenmesi kolay beton KYB’un her türlü karmaşık kalıplarda, vibrasyonun mümkün olmadığı durumlarda, dar ve sık donatılı kesitlerde kullanımı inşaat teknolojisi açısından çok büyük bir kolaylıktır.
KYB’un geliştirilmesi ve hafif agregalı KYB, çelik tel donatılı KYB, polipropilen lif donatılı KYB üzerinde çalışmalar dünya çapında devam etmektedir.
Farklı ihtiyaçlara hizmet etmesi için gri çimentolu KYB sistemlerinin dışında beyaz çimento ve kalsiyum alüminat çimentosu kullanılarak farklı reçeteler hazırlanabilir.